Hoogsensitief (Elke van Hoof) – Recensie van dit boek

HoogsensitiefOngeveer één op de vijf mensen is hoogsensitief. Toch weten we nog betrekkelijk weinig over deze eigenschap. Zeker: er is al een hoop over gezegd en geschreven. Zoek op Google naar ‘HSP’ en je krijgt miljoenen resultaten. Maar niet alle informatie is even wetenschappelijk en betrouwbaar.

Daarom ben ik blij dat deze week het boek Hoogsensitief van Elke van Hoof verschijnt. De auteur is professor gezondheidspsychologie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en heeft zelf uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar de eigenschap verricht.

Mythes ontkrachten

Hoogsensitief legt uit wat hoogsensitiviteit is, hoe je het kunt herkennen en hoe je kunt omgaan met de problemen die hoogsensitieve personen (HSP’s) soms ervaren.

Het boek opent met het ontkrachten van een aantal mythes. Dat is hard nodig, want in de loop der jaren zijn er flink wat misverstanden ontstaan.

Zo zou hoogsensitiviteit volgens sommigen een hype zijn, een stoornis of zelfs een reden om niet te hoeven deelnemen aan het maatschappelijke leven. Op overtuigende wijze laat Van Hoof zien dat daar niets van klopt.

Wetenschappelijk onderzoek

Erg boeiend is het overzicht van het wetenschappelijk onderzoek dat tot nu toe naar de eigenschap is gedaan. Elaine Aron, wereldwijd bekend als HSP-autoriteit, gaf de eigenschap in 1997 de naam ‘hoogsensitiviteit’. Maar ze was zeker niet de eerste die er onderzoek naar deed.

Carl Jung (1875-1961) sprak al van ‘aangeboren sensitiviteit’ en Eduard Schweingruber publiceerde in 1935 over de ‘sensible Mensch’. In de daaropvolgende decennia hebben wetenschappers de eigenschap in diverse contexten bestudeerd, bijvoorbeeld als een kenmerk van introversie.

Vanaf de jaren negentig kwam het onderzoek in een stroomversnelling. En hoewel nog niet alle academici overtuigd zijn van het bestaan van ‘hoogsensitiviteit’ als een opzichzelfstaande eigenschap, is de belangstelling de afgelopen jaren wel gegroeid. Op het moment voeren Van Hoof en haar collega’s een reeks onderzoeken uit die ons binnenkort nog meer zullen vertellen over de eigenschap.

Kenmerken van hoogsensitiviteit

Het boek probeert een nauwkeurige beschrijving van kenmerken van hoogsensitiviteit te geven. Dat is niet zo eenvoudig, geeft de auteur zelf toe. Dé hoogsensitieve persoon bestaat immers niet en de onderlinge verscheidenheid tussen HSP’s is groot.

Er is, zegt Van Hoof, uiteindelijk maar één werkelijk kenmerk van hoogsensitiviteit en dat is de diepgaande verwerking van informatie. Er zijn wel specifieke eigenschappen die bij veel HSP’s voorkomen – zoals een hoge mate van empathie – maar die zijn eerder het gevolg van diepgaande verwerking.

Heel belangrijk: je eigenschap beter begrijpen

Misschien wel de belangrijkste les van dit boek is: het maakt alle verschil of je als hoogsensitief persoon met je eigenschap hebt leren omgaan of niet.

HSP’s die dat niet hebben gedaan en met tegenslag te maken krijgen, hebben het zwaarder dan niet-HSP’s die in een vergelijkbare situatie verkeren. Maar andersom geldt ook: HSP’s die wél hebben leren omgaan met hun eigenschap, bewegen zich aanzienlijk prettiger door het leven dan niet-HSP’s onder dezelfde omstandigheden.

Het is daarom cruciaal dat HSP’s de valkuilen en kwaliteiten van hun eigenschap leren begrijpen. Coaching kan daarbij helpen, maar ook dit boek biedt een aantal tips.

Niet alleen tussen de oren

Toch is Hoogsensitief géén lofzang op de maakbaarheid van het individu. Je leest soms van die (zelfhulp)boeken die verkondigen dat alle problemen tussen de oren zitten en dat je met het aanleren van bepaald gedrag elke uitdaging kunt overwinnen. Ik heb dat altijd een scheve redenering gevonden, omdat externe factoren natuurlijk óók bepalend zijn.

Zo kan een HSP best de assertiviteit hebben ontwikkeld om z’n manager te vragen om een rustige werkplek. Maar dat is niet genoeg: de manager moet zo’n verzoek natuurlijk wel billijken en bovendien moet het kantoorgebouw een geschikte alternatieve werkruimte bieden. Is dat niet het geval, dan heeft de HSP nog steeds een probleem.

Hoogsensitief is gelukkig niet zo’n boek dat blind is voor de rol van de werkgever. Van Hoof geeft enkele tips voor ingrepen die ervoor zorgen dat HSP’s in een organisatie tot hun volle recht komen. De adviezen variëren van het geven van tijd om informatie te verwerken tot het stimuleren van zelfontplooiing. Daarnaast zijn HSP’s gebaat bij een voorspelbare werkomgeving die inzet op het verminderen van overprikkeling en stressgerelateerde klachten.

Het eindoordeel:

Hoogsensitief is een prettig leesbaar boek dat de lezer in no-time een beter begrip geeft van hoogsensitiviteit. De toon is nuchter en wetenschappelijk, maar zeker niet saai. Dat maakt dit boek een warm aanbevolen werk voor HSP’s, coaches, hulpverleners, werkgevers, ouders en leerkrachten.

Elke van Hoof, Hoogsensitief, Lannoo Campus; 200 pagina’s; € 24,99. Bestel hier het boek.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op De hoogsensitieve werknemer.