Hoe Windows 95 een hype werd

Precies 25 jaar geleden verscheen Windows 95. Het besturingssysteem werd een wereldwijde hype. “Er wordt een sfeertje gekweekt waarin de niet-koper van Windows 95 voor gek wordt verklaard.”

In de nazomer van 1995 was ik heel even de populairste jongen van de klas. De reden? We hadden thuis een nieuwe computer aangeschaft en op het apparaat stond het hipste operating system van dat moment: Windows 95.

Al weken voor de lancering op 24 augustus 1995 was Microsofts nieuwe besturingssysteem hét gesprek van de dag. “Je kunt je verstoppen onder een brug, een bootje roeien naar het midden van de oceaan of jezelf onder de bank steken, je oren bedekken en dan luid neuriën. Maar kom vandaag in de buurt van een krant, radio, tv of computerwinkel en je ervaart de multimillion-dollar hype rond de lancering van Windows 95″, schreef David Segal in de Washington Post. Dichter bij huis meldde Vincent Dekker in Trouw: “Nog nooit is er zoveel te doen geweest om een nieuw product. Nog voor het eerste exemplaar is verkocht, weet iedereen het eigenlijk al zeker: Windows 95 wordt de nieuwe standaard.”

Achteraf klinkt het suf, die opwinding om een besturingssysteem. Wie weet nog waar-ie was toen een paar jaar terug Windows 10 uitkwam? Bijna niemand. Maar 1995 was een andere tijd. Pc’s waren logge apparaten, die je moest bedienen met een voor de leek onbegrijpelijk systeem als Windows 3.1, OS/2 of MS-DOS. Windows 95 beloofde een revolutie in het gebruiksgemak van de computer, met nieuwe features als de startknop en taakbalk.

Brian Eno componeerde het opstartgeluid van Windows 95. Hij kreeg er 35.000 dollar voor.

Jay Leno op je feestje

Microsoft trok 300 miljoen dollar uit voor een marketingcampagne, een tot dan toe ongekend hoog bedrag voor de promotie van een computerprogramma. Maar dan heb je ook wat. Het bedrijf betaalde de Rolling Stones om hun nummer ‘Start me up’ te mogen gebruiken. (De zin “You make a grown man cry” werd in de promo’s wijselijk weggelaten.) De feestelijke presentatie in Redmond, Washington, gold als het media-event van het jaar. Bill Gates liet er zelfs de tv-komiek Jay Leno voor invliegen.

Ook in New York pakte Microsoft groots uit: het Empire State Building werd verlicht in de kleuren van het bedrijfslogo. In Toronto kwam een 100 meter lange banner aan de CN Tower te hangen. Als klap op de vuurpijl verscheen op videoband een ‘Windows 95-sitcom’, met in de hoofdrollen Matthew Perry en Jennifer Aniston. Met het inhuren van de acteurs uit Friends hoopte Microsoft te laten zien hoe cool en simpel het besturingssysteem in elkaar zat.

“Could this BE any more 90s?”

Lange rijen en Windows 95-bier

Microsoft had een echte hype gecreëerd. Op de dag van de lancering stonden in steden over de hele wereld lange rijen voor computerwinkels. Sommige winkeliers openden hun deuren al om middernacht. Naar verluid liep het in een zaak in Nijmegen vanwege een kortingsactie ‘behoorlijk uit de hand’. In andere plaatsen bleef het rustig. Te rustig soms. Een nuchtere computerverkoper uit Uden voorspelde al daags voor de lancering: “Nee, de mensen zullen niet voor de deur liggen, het is geen cd van Michael Jackson.”

https://www.youtube.com/watch?v=W9Jn3GIwgCM

Inwoners van Nieuw-Zeeland konden – vanwege de ligging van de datumgrens – als eersten een exemplaar van Windows 95 kopen.

De hype legde Microsoft geen windeieren. In de eerste vier dagen verkocht het bedrijf 1 miljoen exemplaren. Ook andere partijen haakten in op de hype. In de loop van september verschenen maar liefst 450 handboeken over het nieuwe systeem. Op internet gaat het verhaal dat een Japans biermerk een heus Windows 95-bier op de markt bracht. Volgens één bron werd het bier pas in 2005 verkocht, maar ik meen me te herinneren dat ik het drankje in 1995 op tv heb gezien. Wat me nog wel kraakhelder voor de geest staat is dat plaatselijke bedrijf waar ik geregeld langsreed. Het had zich in die tijd ‘Sensors 95’ genoemd. Toen de hype goed en wel voorbij was, koos het bedrijf weer een andere naam.

“Niet meer dan opgeklopte lucht”

Maar er klonken ook kritische geluiden. Journalisten en experts trokken van leer over het nieuwe systeem en de hype eromheen. “Het is niet meer dan opgeklopte lucht en daar heb ik een vreselijke hekel aan”, mopperde een voorname hoogleraar informatica. Een professor in de economie vond de marketingstrategie ook maar ‘poeha’: “Er wordt een sfeertje gekweekt waarin de niet-koper van Windows 95 voor gek wordt verklaard.” In de Volkskrant schamperde een computerfanaat: “De voordelen van Windows 95 zijn marginaal, zeker niet groot genoeg om er zoveel bombarie over te maken.”

Al gauw lieten ook de eerste ontevreden klanten van zich horen. In de eerste week ontving Microsoft 20.000 telefoontjes per dag. Vanwege oude virussen die al langer op computers rondspookten, lukte het veel Windows 95-bezitters niet om hun kersverse aanwinst te installeren. Microsoft wendde een pr-ramp af door alle gedupeerden een nieuw exemplaar aan te bieden en een speciale hulplijn te openen. Ondanks alle kritiek en kinderziektes bleef het aantal Windows 95-gebruikers in de periode daarop stijgen.

Spotten met Microsoft en Windows 95

In 1998 draaide het systeem op 57 procent van alle computers wereldwijd. In dat jaar verscheen ook de opvolger, Windows 98. Microsoft was inmiddels de onbetwiste marktleider. Zo onbetwist zelfs dat de Amerikaanse overheid een onderzoek had ingesteld naar vermeende monopoliepraktijken. Windows 95 had Microsoft tot een reus gemaakt, maar het bedrijf was daardoor ook een mikpunt van spot geworden.

Mensen spraken gekscherend over ‘Micro$oft’ en ‘Microschoft’, zinnespelend op Gates’ hebzucht. “Er zijn tal van sites op internet te vinden die zich tegen het monopolisme van Microsoft en zijn baas Bill Gates keren”, schreef Tom Rooduijn op 2 november 1998 in NRC. “Sommige zijn grappig bedoeld, andere hebben een serieuze ondertoon, maar alle dragen een saamhorige protesthouding tegen de Grote Griezelige Geldwolf uit.”

Microshaft Winblows 98 is een parodie op Windows 95. Het was slechts één van vele spottende en kritische publicaties over Microsoft die eind jaren 90 verschenen.

Van hype tot cultureel icoon

Met de komst van nieuwere systemen was Windows 95 niet meteen verdwenen. Vooral bedrijven kozen nog enige tijd voor het bewezen betrouwbare besturingssysteem. In 2004 was het gebruikersaandeel geslonken tot nog geen half procent.

Maar ook al verdween Windows 95 van de beeldschermen, vergeten werd het niet. Vandaag de dag gebruiken sommige computerfanaten het operating system om oude spelletjes te spelen. Ook de Amerikaanse strijdkrachten werken hier en daar nog met Windows 95-computers (al zijn ze niet aangesloten op het internet). En dan is er sinds een jaar of tien de vaporwave-muziekstijl die de herinnering in leven houdt. Makers van dit genre versieren hun videoclips vaak met elementen uit Windows 95.

Vaporwave is een muziekstijl die vaak elementen uit Windows 95 gebruikt.

Of Windows 95 echt een revolutie in computergebruik heeft teweeggebracht of toch niet meer was dan een marketingstunt, is nog altijd een punt van discussie. Waren de verwachtingen in de zomer van 1995 opgeklopt? Absoluut. Was het systeem op technisch gebied nauwelijks vernieuwend? Misschien. Maar hoe je ook over Windows 95 denkt: het is bovenal een cultureel icoon van de jaren 90.

Foto bovenaan artikel: Marcin Wichary.